Hz. âişe

[EVVAB_İNSAN]

HZ. ÂİŞE

A.GENEL TESPİTLER

Hz. Peygamber’in üçüncü hanımı olan Ebu Bekir kızı Âişe, Peygamber hanımı olmanın bahtiyarlığına, sadece kadınlık meziyetlerini değil, İslam tarihinin en ünlü erkeklerinin bile pek azına nasip olan birçok seçkinliği ve eylemi de eklemiş ender kişiliklerden biridir. İslam ilimler tarihi, Hz. Âişesiz düşünüldüğünde, telafi edilmeyecek eksiklikler arz etmekte ve bu büyük “mümin annesi”, yeri doldurulmaz bir değerler toplayıcısı halinde tarihe geçmiş bulunmaktadır.

İnsanlığın en büyük evladı, Son Peygamber Hz. Muhammed, İslam’a, malları ve canlarıyla erişilmez hizmetler veren sahabiler kadrosunu öyle bir eğitime tâbi tutmuştur ki, onların her biri bu eğitimin ayrılmaz parçalarından birini temsil etme noktasına gelmiş ve her birinin doldurulmaz bir yeri olduğunu kabul zorunlu olmuştur. Bunu söylerken, Kur’an’da tanıtılmış bulunan, “müellefetül-kulûb”, yani kalpleri İslam’a ısındırılmak üzere nimetlendirilen ve İslam bünyesinde sayılan kişileri, sahabi kavramının dışında tuttuğumuzu bir kez daha belirtmek isteriz.

Kur’an tarafından bütün müminlerin anneleri olarak nitelendirilen (Ahzab,6) Peygamber hanımları, Allah Elçisi’nin sürekli beraberinde olmak ve ona sayısız hizmetler vermiş olmakla da seçkinleşmişlerdir. Fakat onların bütün yücelikleri bu kadar değildir. Onların her biri, daha başka meziyetlerle de İslam’ın varlık yapısında bir yer tutmakta, birer sahabi olarak da, az önce işaret ettiğimiz “ayrılmaz parçalık” görevini yapmış bulunmaktadırlar.

O halde, onların yücelik ve saygınlıkları, Peygamber eşi olmaya ilaveten, sahabilikle de taçlanmıştır. Bu iki boyutlu üstünlüğe, Hz. Hatîce ve Hz. Âişe gibi bazı mümin anneleri daha başka meziyetler ilave ederek, Peygamber hanımları içinde de ayrı bir mevki sahibi olabilmişlerdir.

Hz. Hatîce, Peygamber hayatındaki yeri, İslam’ın yayılıp yerleşme sürecindeki hizmet ve yaşama çizgisi ile kendine has ve kimseyle paylaşılamayacak bir yere sahiptir.

Hz. Hatîce’yi, bir Peygamber hanımı olarak, Hz. Âişe izlemektedir. İlave edelim ki, genel değerlendirme açısından geçerli olan bu tespit, özel bazı meziyetler bakımından Hz. Âişe lehine bir sıra değişikliğine sebep olabilmektedir. Bu özel meziyetleri biz, “Hz. Âişe’nin bilginliği ve öğreticiliği” şeklinde özetliyor ve açıklamasını daha sonraya bırakıyoruz.

Bilginlerin çoğunluğu, Peygamber evi hanımları arasında üstünlük bakımından önce Peygamberimizin kızı Hz. Fâtıma’yı, sonra eşi Hz. Hatîce’yi, daha sonra da öteki eşi Hz. Âişe’yi kaydederler. Ancak bu sıralama ne bir vahiy tespiti ne de bir kesin hadisle sabittir. Bu üç seçkin kadının, üstünlük ve faziletleri ayrı ayrı anlatılmıştır. Bu konuda biz, İbn Teymiye ve onun öğrencisi olan İbn Kayyım ile aynı düşünceyi paylaşıyoruz. Üstünlükten maksat ruhsal üstünlük ise, bunu yalnız yüce Allah bilir. Maksat asalet ise, Hz.Fâtıma hepsinden üstündür.

Maksat, iman etmiş olmakta öncelik, İslam’ın ilk maruz kaldığı zorluklara göğüs germek ve böyle bir zamanda Allah’ın Resûlü’ne yardımcı olmak ise bu durumda Hz. Hatîce hepsinden üstündür. Maksat, ilmî seçkinlik, dinî hizmet, Hz. Peygamber’in talimat ve tebligatını yaymak ise, bu hususta hiç kimse Hz. Âişe’ye denk olamaz.” (Nedvî; Âişe, 267/268)

Anlaşılan odur ki, üstünlük izafîdir. Hz. Peygamber dışında hiç kimsenin, Allah katındaki mevkiine ilişkin söz söylenemez.

Gerek Şiî ve gerekse Sünnî yazarlar politik ekollerin mensupları olarak, aşırılıktan kurtulabilmiş değillerdir. Bunların tespitlerini, bu gerçeği unutmadan değerlendirmek, bilimsel düşünce adına, en erdirici yol olur kanısındayım. Bu ekollerin biri ya da öteki, özellikle bazı konularda tarafsızlığı iyice yitirebilmekte ve tam duygusal kalabilmektedir.