7. May 2011, 08:49 AM | #1 |
Uzman Üye
Üyelik tarihi: Sep 2010
Mesajlar: 764
Tesekkür: 191
507 Mesajina 1.128 Tesekkür Aldi
Tecrübe Puanı: 24 |
Türkçe-sümerce ortak kelimeler
Türkçe ve Sümerce’de ortak olduğunu tespit ettiğimiz kelimelerle baş başa bırakıyoruz.
Ada- Baba, Ata Adda- Yemek İçin kesilmiş hayvan ölüsü –Adak- Adda-gönderme, yollama Türkçe’de –atta- olarak yaşar..Adda ve Adak “ayak" ilişkisi ilginçtir İda- su yolu, dere Aga- taç, mükemmellik, kusursuzluk, en üst (Ağa ile benzerlik var) Udu- toslamak Uga-kuzgun İgi-gö(z) İgi- iki taraflı, karşılıklı Ugu- Onung, onların, öbürü, kafatası, çalışkan öğrenci, Ugu-Ayı Uku-Kişi, insanlar, Ah-ek Ak- yapmak, yerleşmek İl-El (Taşıyıcı) İl-Ülke Ama-ana, aba ile benzerliği açık Ama-kadın odası Eme-Dil (emme ile alakalı) Eme-kadınlık organı Umu-Yaşlı kadına (umacı, humay ana) Unu-Şölen –ün kelimesiyle alakalı olabilir) Ar-Övme, güzel göstermek Bizde utanma duygusu olarak geçmiş, Ara-Arı –temiz- anlamında.. Uru, Ur- Kasaba, şehir, köy -Ur- eski Türkçe’de “kurmak, kanun” anlamında..Uru da bugünkü anlamıyla Kuruluş, Kurum gibi düşünülebilir..Türkçe’de bu kelime hâlen de kullanılmaktadır.. Uru- Orı “eski Türkçe’de” –erkek, kahraman, cesur- İsi-İz (çukur bırakmak) Usu-Us (beceri, akıllılık, hüner, ustalık) Ussu-Sekiz İs-İp Usu-Otuz es-üç + u-on İti- Işı (ay ışığı) Uzu-Akşam (Uyu-) Da, Dab-Tut (Tutmak) Dub-Top (Yığın, küme) Dub, Tub –Tep- Gaba-Kabur-ga (Göğüs) Gub-Koy-, Kur- Pab, Pap-Baba Sab-sap Sab-Kap Sib-Şaman, Kam Sub-yalamak (Su ile alakalı gibi) Suba-Şaman Tab-bat Tab-Kop (Hep beraber) Zib-Kıç, iz Bid-Bok Didi- genç, yigit Gada-Keten Gid- güt –yönetmek- Gud- gıdı gıdı kullanılır güldürmek için yani mızmızlan, gül demek istenir.. Gud-Guz –savaşçı asker- Gud- Köy, kent -yuva- Gud-kısa Hud-kun -gün- Kad-kat- Kid-Git –ayrılma, alıp götürmek, uzaklaşmak- Kid- Et- Kad-Dok-uma Kud-Kuyu (oyuk) ayrıca Kur ile Kir arasında bir namla ilişkisi olabilir. Mud-But arasında bir alaka var gibi Mud da ayakla ilgili.. Mud-Boy -akrabalık, kan bağı- Nad-Yat-ak Sed-Sıcak su su ile alakalı Sud, su- yudumlamak, soğuk Sud-Uzat Sud-Kut Tud, tu, du: doğmak Dag-Otag “dinlenme yeri, oda, ev” Düg-Diz Dug, du- De- Gag- kak “çivi” Gig-Gece –gice- Gug-Huy Kug-kuy (gümüş, kuyumcu) Lug-Ogul (Arılar için) Muk-Bok “Domuz ahırı, pis yer anlamında” Bag-Bağ- “kafes” Sag-Sağ “güzellik, iyilik, iyi, talih” Sig- sığ “alçak, yüksek olmayan” Sig-Sik- “darbe, hareket, kalem darbesi, vurma ayrıca “sık-“ -dar, kısıtlı- anlamlarında da kullanılmış.. Sug-Sulak “bataklık, suyla dolu, göl” Sag-bağırsak Seg-Soğ-uk “buz, donmak” seg kar anlamına da gelir.. Tuğ-Bez, bayrak Sag-Seç Zig-Çık- Hun-Ön Kin-Düzen, kanun, vazife herhalde Han kelimesi yerine kullanılıyor.. Sağ-Saç- Siğ-Kes- Hes-esir Seğ-Su (Yağmur –sağanakla alakalı- zaten “su” akmak anlamında) Se-Isı Tah-atamak, -daha demek Mah-Bol “olmak” Zah-Sak- “sır saklama” Zuh-Soy- Sig-Saç Sika-saksı Taka, Tak, tag-değmek, dokunmak Tuk-Titremek Dal-Adak “ayak yarışı” Dela-deli “Delen”-iğne Dil-tek Dul-Dolmak Gal-Kalın “geniş” Gala-Şarkıcı Gul-Şeytan, yok eden Ğal-Ol- Hul-Gül- “Sevinç, neşe” Kala-Kiler Kul-Kalın Lal, la-Ulu, ulula- Lal-Bal Pala-kıyafet Pil-Pis Sal-Salmak ayrıca Sulu anlamına da geliyor.. Sil-sev Til-Tir -yaşama Zal-Sal ve Yel kelimesi ile de alakalı anlamı; akmak, dolaşmak Ze-kes- Dam-Eş “Damsız girilmez yazısını hatırlayın” Dim-Düğüm Dim-Et- Dima-Deme “Haberler, bilgi verme” Dumu-Çocuk, kız çocuğu Gam-eğme Geme-Kadın Gim, Kim-Gibi Gim-gitmek “tırıs tırıs gitmek” Gum-Göm- “boşlamak, üstünü örtmek, görmemezlikten gelme” Kum-Yaz, sıcaklık “Kun ile alakalı” Lim-Bin Nam-kader, yol Nim-Yüksek, prence Sam-Sat- Sim-sob “soy sop” Sim kelimesi de aynen hala kullanılmaktadır.Düğünlerde bayanların saçlarına dökülen parlak tanecikler..Çünkü Sim elemek, kalburdan geçirmek, inceltmek anlamlarına da gelir Sümerce’de.. Sum-sun- “verme, sunma” Sim-Çim “Ot” Sem, zabar-Dabul “davul, def” Suum-sarımsak “bu kelimenin soğan kelimesine de benzerliği açıktır.” Tum-dönme Tum-tüm “tamamı” anlamında Zum-sızmak, su sızdırmak “su ile alakalı” Zur-Su ile alakalı “ su gibi akmak” hatta Yür- kelimesi ile de alakalı olabilir..Yürümek.. Ban, Banda-Bardak Tun-tut- Tun-tüm “yığın küme” tümsek gibi Dun-Dön “sallamak anlamında dön- ile alakası var” Kan-kalk- Gu-Köy Gun-Parlamak, parlayış “bu kelime ile Gün kelimesi arasındaki bağlantı açıktır.” Ğen-Güven yine Ğen-göndermek arasında anlam ilişkisi var.Hatta Türkçe’de olduğu gibi git-, gel-, gönder-, götür- gibi kelimeler bu dilde de aynı kökenden gelmektedir.Bu köken de garip bir şekilde “gan, gin, ğen” kelimeleri olmaktadır.Bu müthiş bir benzerliğin habercisidir. Kana, kan-Kaygı Giskun-Kaçkın “gitmeye yarayan alet merdiven” Man-Man- Türkçe’de sonda gelen –man eki bir ortaklık, birliktelik bildirir.Buradaki man da bir ortaklık bildiriyor. Men-ben “buradaki benzerlik de oldukça açıktır.” Nina-Kadın, kız, kız kardeş Türkçe’de de Nine yaşlı kadını ifade eder. Ninnu-Elli “İki sayı arasındaki benzerlik de şaşırtıcıdır” Ban-baş “başla selamlamak” Erim-ermek “olgunlaşmak, olmak” Sun-çene Sun-Kun Tan-Tan “sabah ışığı” Tin-tin “yaşam” Tungin-dudak Bar-Var “Var kelimesinin aslı da bar kelimesidir zaten.Ortaya çıkmak, var olmak, açmak, varlık vb.” anlamlarına gelir.Bu “bar” kelimesi ile Türkçe’de sayı olan “bir” kelimesi arasında da bir anlam ilgisi olabilir. Bara-Bırak- Bir-Burnunu çekmek Birerim-birerim yani bir oluş “takım” anlamına geliyor.. Buru-İp, tel “Burulmuş olan” Bur-Pırtık “yırtık” Dar-Yar- “yarmak, yarılmak buradaki d>y değişimi oldukça açıktır” Dar-dar “tıka basa doldurmak” Duru-Duru Dur-dur “durdurmak” Kır-Kız- “Ocak, fırın” Gur-götür- Ğir-Yi-mek Giri-Geri gitmek, kaçmak Giri-Sığınak “girilen yer” Kiri-Kır Mur-Bür “Bürünülen elbise” Nar-Nay “şarkıcı ney belki de bu kelimeden gelmiştir” Du-yür (yürümek, d>y değişimi) Des-Tek Ğes-Kıç ya da Penis Haz-Az, uz “Uzak” Guz-Kız- Kas-Kımız Kas-Çiş Kas-Hız Kes-Her kes Kısi-Kısa “yarım anlamında” Kus-Kös : “Kösele, köse aynı kökten geliyor.Anlamı deri.Bu benzerlik de oldukça ilginç.” Kusu-Su kaplumbağası “su” kelimesi belli oluyor. Ses-Sürt- Ses-Ağlamak “ses ile bağlantısı var” Sed, sita – Sayı Gaz-Toz Ziz- Diğer bir şekli “açuç” o da Uç Uç yani Pervâne uçan bir böcek.. Abgal-akıllı Abrig-İbrik ile alakalı.. “Su taşıyıcı” Abzu-Su “Burada ab Farsça su Su ise Türkçe birleşmiş.Dönemin çok dilliliği belli oluyor buradan” Agam-Akan “Suyla dolup taşan” Agarin-Ağalık “Aynı aileden olanlar” Ağar-Yağar “Ağır Yağmur” Akan-hayvan memesi “herhalde süt akmasına benzetilmiş” Asag, asa-arsa Este-İste- “İstek” Azag-Yasak Azlag- Keçe ile uğraşan işçi Balag-Barak ikisi de bir çeşit şarkı ve müzik çeşidi…Benzerlik ilgi çekici.. Barag-Barak boyu..Kral anlamına geliyor.. Barag-Baraka “Yuva” Bibad-Badi “ördek” Buğig-Bükük- Sepet Bulug-Budak “Filiz” Dadag-dada “temiz” Dağal-dağıl- “yayılmak” Didi, didila-Dada- çok genç, bebek Dingir-Tengri Dilim- “Kaşıkla yemek” “dilim dilim yemek” Dubur-Dübür “testis anlamında kullanılmış” Eden-Bozkır, ova Ellağ-Oğulluk “çocukluk” Emedu-Ev Ağar-Ağıl En-Efendi, üstün anlamlarındadır..Bugünkü Türkçe’de de en kelimesi üstünlük anlamında kullanılmaktadır. Engiz- Cengiz, Tunguz gibi Asyatik isimlere ne kadar da benziyor? Erez-Erin dişisi kadın, bayan.. Eren, Erin-Er, Eren Erin-Düşman askeri Eru-Avrat Esig-edgü: İyi Esgiri-Eğer “at başlığı, yular” Gagig-Ağlamak “Eski kullanımları, “yığlamak, ığlamak” şekillerinde muhtemelen Yığık gibi kullanımları da olmuştur.” Gakkul-keşkek gibi bir Türk yemeği olduğu belli.. Galam-Kalkmak Gamar-Gömer “Ezici, en büyük” ya da Sami kökenli Kebir kelimesi ile alakalı.. Gamun-Kimyon Ganam-Dişi koyun bu da Akkadça’dan geçmiş bir kelime Karas-Kamış Garas-Kural Gasan-Kızan “Bayan, kraliçe” Gidim-Ruh “Gidim kelimesi gitmek kelimesi ile kökendaş olabilir” Gig-Kara Gigir-Teker “Tekerlikli araba” Giris-Kelebek Gurum-Kurum “yığın, küme” Gurum-Görüm “Denetim, yoklama” Ğalga-Ülke Gansis-Günsüz “Karanlık” Ğar-Ahır Ğesta-Altmış “Altı” ile benzer.. Ğestug-Kulak İsal-Sal “isal” sandal küreği demek.İki kelime arasında benzerlik olabilir.. İzkim-İz “İşaret” Gizzu-Gizli “gölge” Gusur-Kiriş İdim-adım “idim sıçramak, ortaya çıkmak demek” İldum-İltüm “bütün ilin toplanması” İmgaga-kabuklu İsis-sırıt- ya da kıs kıs gülmekteki is.. İtima-tapma “dua yeri” İd-Ay Kabar-Çoban Kalag-Onarım Kankal-Kangal ilçesinin ismi ile ya da Kangal köpeği ile bir alakası olabilir.. Kuvvetli, set toprak anlamına geliyor..Kangal köpeği de sert ve kuvvetli bir köpek.. Kaksal-Göçgel Kibir-Kibrit “Kibir ateş oduna anlamına geliyor” Kilib-Kalıp Kingal- Yönetici anlamına geliyor..Kangal köpeğinin de bir özelliği yönetmek..Yani Kangal bilinen en iyi çoban köpeği Kukku-Karanlık “bu kelime korku kelimesini de hatırlatıyor” Kungal- fat-tailed sheep “Şişman Kuyruklu Koyun” anlamına geliyor..Bize göre Kangal köpeğinin kökeninin bu kelimeden gelme ihtimali oldukça yüksek. Kunin-Kinin Kurku-Gurk “Cömertlik, bağış” Gurk tavuğunun yavrulamasını da hatırlatıyor.. Kus-Kız “Tatlı” anlamına geliyor.. Kusum-Kurum “Hor görme, tepeden bakma” Kusu-Kuzu “Koyun sürüsü anlamına geliyor” Liri-İri Mak-Büyük “Beg” kelimesi il de alakalı olabilir. Masda-Manda Masda “çekici” anlamına geliyor..Manda da bu vazifeyi yapıyor.Bu masdanın hayvan olabileceğine bizi götürense onun diğer anlamının Geyik olmasıdır. Mezem-Bezeme “Bakım” anlamına geliyor.. Nunus-Nine : kadın, dişi Murgu-gübre, kemre Nagar-Nacak Ninda-Nan Nisig-Yeşil Sab-Kalça Sağdul-Şapka Sağtag-Baştut-mak Silag-yoğurmak “silmekle bir lakası olabilir” Sağlim-silim “sağlıklı olmak” Simug-timur “demir” Suen- Bilgi zamanı yani su>us ve en>an “us anı” Zug-ud-yuk-arı Sumug-Sümük “leke, iz” Susbu-Temizlenmek, banyo yapmak “susbu” kelimesinin “su” kelimesi ile benzerliği ortadadır. Sakar-Süt testisi “sak-sı” kelimesi ile benzerlik ortada.. Sibir-sivri Silig-Silmek “durdurmak, kesmek” Tabira, tibira “demir işçisi” bu Tabir ve Demir arasındaki benzerlik ortada.. Temen-tümen Tibir-Oyma Bıçak “tibir-demir benzerliği ortada” Tugul-uyluk Udug, utug-Güçlük, tuzak, tehlike Eme, ummeda: anne ümmü Urgu-Vurgu “gaddarlık, vuruculuk” Uru-uruk “soy, akraba” Usan-uzan “akşam dinlenme vakti” Usu-Öcü Aga, gur-geri a-Na-Ne a-Naas-Niye a-nagim-negibi “nasıl?” -ta: den, dan Abba-baba Abba uru –Yaşlı şehir ga-ba-ra-hum- Baş kaldırma “Kabarma” du-dol-, dur- garassa-pırasa Gati-Haydi Gazum-saç “Tarama” Gabağal-Güç, kuvvet, şiddet “Kaba” ile alakalı Ayrıca Kıvanmaktaki Kıva-Gaba arasında da bir ilişki var.Çünkü Gaba kelimesi aynı zamanda övünmek anlamındaki kelimenin de kökeni. gi-izi-lá-el feneri Burada izi ateş anlamına geliyor ancak ışı anlamı da olduğu ortaya çıkıyor.Bir kızıl kelimesi fenerin ateşinin rengini anımsatıyor.. Ginun-kul, köle Gudu-göt Ta-tan, dan Guse-köşe Guru-tane “kuru” ile alakalı olabilir.. Ga-ben Ge-gel Girigub-Girmek Ğiri-Yol “yer” ile alakalı ya da “gir-“ fiili ile.. Kas-Koşmak “gez- kelimesi ile de alakalı” Kiiz-Kız ile alakalı olabilir..Düzgün, temiz, tertipli anlamlarında.Bizde de tertipli kimseler için “kız gibi” kullanılır.. Kalag-Güçlü “Kangal’ın galı da burada..Kalınla da alakalı.. Ki- yer demek..Eski Türkçe’de de Ka, Kan yer anlamında kullanılmış.. Kukurtu-Gürültü Kur-Dağ demek Di-demek Kusla-Kösele “Deri ip” Erim-Düşman me-en-dè-beniz yani biz meenze-sen Mete-yegane, tek bulunur, eşsiz “mete” ile alakalı olabilir.. Mus-Yüz “Bet, beniz” Dumu-Doğum “küçük çocuk” Üs-Öl “Uç-“ kelimesi ile de alakalı olabilir.. Sağdub-Sağdıç “Düzenli işçi” Sa-gaz-Sakız Sisa-Yasal Sig-Sıkı, sığ Sig- güzel anlamına geliyor. Güs>süg değişimi olmuş olabiliriz.. Silim-selam Su-buru-Su-bürü “Bataklık” su bürümüş yer.. Suhkesda-süsleme Sumgud-soğan Sumsag, sumsikil-sarımsak Sunsimu- “boynuz” “süsme” ile alakalı Sarag-Sararmak “solmak” Sasuga-Aç “Susama” Sauru-Şehir merkezi belki şehir kelimesi de buradan gelme.. Sutag- el “tutak” Ti-dir-i Ukigga-Otlama Urum-Er- Ua, udi-uyu Burada d>y dönüşümü görülüyor.. ùma-zafer “Um-” ile alakalı Utu-Et- Bi-bu Ugidda-İkindi ile alakalı “uzun gün” Tu-doğ Uili-öğle “Yarın” “u” gün anlamına da geliyor..U-ilen öğlen..Mesela uzalla gün, sabah anlamlarında..uzalla->uyalla>uyla>öğle gönüşümü de olabilir.. Ua-Ninni “uyumakla” alakalı Uduniğğu-koyun Urbarra-Börü –Kurt Uru-kur-yabancı şehir Za, ze-sen Zagin-yıkan “temiz” Zami-sev- “Zami” övme anlamına geliyor.. Zukud-sokmak Zu-zor Ek-ak- “sulamak” Ug-öl ayrıca uyu ile alakalı Es-üç Uz-ud-oğlak “keçi” Kabar-Çoban Kaynaklar: http://www.sumerian.org/sumvcv.htm http://www.sumerian.org/prot-sum.htm http://www.sumerian.org/suma-e.htm |
Bookmarks |
Etiketler |
kelimeler, ortak, türkçesümerce |
|
|