[pramid]

Kuran’ın kullandığı iki ifade var. Ayetlerin bir kısmı “muhkem” bir kısmı ise “müteşabih”tir. (3/7, 39/23)

Genellikle muhkem ayetlerle müteşabih ayetler biribirine karıştırılıyor..

Muhkem (Hikmet ile aynı kök) ayetler El-Hikmet’ten vahyedilmiş olan ayetlerdirki bunlar kitabın izlenecek kısmıdır. (39/23) Bu ayetlerde “ümmül kitap” ifadesinin kullanılması ise oldukça güzel.“Ümmü” sözcüğü “imam” ile aynı kökten geliyor. Sözcüğün kök anlamı “izlemek”. Muhkem ayetler yani yaşadığımız koşullara hitap eden ayetler kitaptan izleyeceğimiz kısımlar. Müteşabih olan ayetler ise Allah indindeki gerçeklikleri anlattığı için onların ardına kapılıp bir de üstüne tevil etmeye kalkışmak dağılmaya neden oluyor. Yeri gelmişken “tevil” sözcüğünün de “yorumlamak” anlamına gelmediğini söylemek gerek. “Tevil” sözcüğü “sonuçlandırmak” anlamına geliyor.

3/81 – Allah peygamberlerden şöyle söz almıştı: “Size Kitap ve Hikmet vereceğim. Daha sonra, beraberinizdekileri doğrulayan bir elçi geldiğinde ona inanacak ve onu destekleyeceksiniz. [...]

Dikkat edilirse “peygamberler” olarak çoğul bir hitabın karşılığında verilenler (Kitap ve Hikmet) tekildir. Allah tüm peygamberlere aynı kaynaktan, aynı bilgileri vermiştir.

15/1 – Elif, Lam, Ra. Bunlar, El-Kitap’ın ve apaçık olan Kur’an’ın ayetleridir.

Yine bu ayetten görüleceği üzere El-Kitap ve Kuran biribirinden farklıdır. Kuran El-Kitap’ın küçücük bir parçası, açıklamasıdır.

10/37 – Bu Kur’an, Allah’tan başkası tarafından yalan olarak uydurulmuş değildir. Ancak bu, önündekileri doğrulayan ve El-Kitab’ı ayrıntılı olarak açıklayandır. Bunda hiç şüphe yoktur, alemlerin Rabbindendir.

17/39 – Bunlar, Rabbinin sana El-Hikmetten vahyettikleridir. Rabbin ile beraber başka ilahlar kılma, yoksa yerilmiş, kovulmuş olarak cehenneme bırakılırsın.

Bu ayetten de görüleceği üzere Kuran’ın bir kısmı ise Hikmetten vahyedilmiştir. Yani Kuran’ın bir bölümü El-Kitap’tan bir bölümü El-Hikmet’ten oluşur.

***

Hatırlatma:
* Allah Yusuf’a rüyaların yorumunu öğretmedi. Bu çevirmenlerin uydurması. Yusuf’a öğretilen “tevili ehadis” hadislerin (olayların) sonuçlanması bilgisiydi.

* Musa’nın yol arkadaşı üçün olaydan sonra Musa’ya; “Şimdi sabredemediğin o olayların sonucunu (tevil) bildireyim sana” demişti.

* Yusuf ve Musa’nın olaylarına genel çerçevede baktığınızda da “tevil”in ne demek olduğu uygulamalı biçimde görülür… Yusuf bir şey görmüştü, gördüğü şey sürecin işleyip sonuçlanmasıydı. Musa’nın arkadaşı gemiyi delmişti, eğer süreç işleyip sonuçlansaydı zorbalar el koyacaklardı. Aynı şekilde süreç işleyip sonuçlansaydı öldürülen o çocuk ana babasına asi olacaktı.

1-) EL HİKMET
El-Hikmet yaşadığımız gezegenin koşullarına hitap eden ayetlerdir yani muhkemdir. Muhkem ayetler kesin bilgi içerir, zamana ve mekana göre göreceli olabilirler… Arabanın olmadığı zaman binek eşektir vb., günümüzde çeşitli endüstriyel araçlardır. Her ikisinin üzerine bindiğimizde bunu bizim emrimize veren Allah’a hamd olsun denmeli ve bunlara Allah izin vermeseydi bizim güç yetiremeyeceğimizin bilincinde olmalıyız.
2-) EL-KİTAP
Müteşabih ayetler ise El-Kitabın ayetleridir. Müteşabihi nedense herkes kaypak zeminli ayetler olarak düşünüyor ve algılıyor. Herkes müteşabih ayetlerden korkuyor. Oysa müteşabih ayetler zaten öyle olmak zorunda. Başka türlü olması beklenemez. Şöyle anlatayım; Müteşabih sözcüğü “teşbih edilmiş” yani “benzetilmiş” demektir. El-Kitap ise Allah indindeki gerçeklikleri anlatır.

Allah indindeki gerçeklikleri bizim bu dilimizle, bu algılayışımızla kavramamız söz konusu değil. Bu nedenle Allah bu gerçeklikleri benzeterek yani müteşabih olarak anlatıyor.Örneğin; cennet, cehennem kavramları… Gerçek hallerini şuanda bilemeyeceğimiz için benzetme yollu bir anlatımla bir fikir sahibi olmamız sağlanıyor.

El-Kitap ayetleri (yani müteşabihler), Allah indindeki gerçeklikleri anlattığı için onların gerçek anlamını Allah’tan başkası bilmez.(Bilemez) İlimde derinleşenler ise onların mahiyeti konusunda fikir sahibi olabilirler ancak buna rağmen “gerçek” hallerini algılayamayacakları için “İnandık hepsi rabbimizin katındadır” derler. (3/7) Eğer müteşabihl ayetler, anlaşılmaz, bilinmez ayet gurupları olsa kitapta ne işi vardır. Kuran kendini apaçık olarak tanıtır.

Yani müteşabihlerin sürecinin nasıl işleyip nasıl sonuçlanacağını (tevil) yalnızca Allah bilir.Örneğin benzetilmiş ayetlerin ardına düşüp işaretler arayarak kıyamet saatini hesaplamaya çalışan, göğü kaplayan duman ayetine bakıp ince hesaplar yapıp bir şeyler bulmaya çalışan, rakamlanmış kitap ayetine bakıp ince hesaplar yapıp bir şeyler bulmaya çalışan zevat muhkemi (bu yaşam açısını) izlemeyi indirgeyip, tevili Allah’a ait olan bu konularda zaman boşa zaman kaybediyorlar diyebiliriz.

Özetle iki tür bilgi vardır.
1-) İnsanların (yaratılmışların) katından bakıldığındaki bilgi (muhkemler)
2-) Allah katındaki gerçek bilgi (müteşabihler)

Bu iki farklı açı;
1. madde için El-Hikmet,
2. madde için El-Kitap şeklinde “[ayırt ediliyor]” ki bu da Furkandır.