ozkanates
21. January 2016, 12:33 PM
.
Ahmet Şimşirgil:
Eski Türkler’in bir adı olmayan dinleri tek Tanrı inancı üzerine. Destanlardaki “göktekileri, yerdekileri ve arasındakileri yaratan” ifadesi gereği Göktanrı, göğün kendisi değil. Göklerin kutsal olmasına istinaden, Tanrı’nın gökte olduğu inancı olabilir. İslam ile aradaki tek fark bu çünkü İslam’da Tanrı’ya mekan izafe edilmez. Diğer konular aynı: Uçmag = cennet. Tamu = cehennem. Yazug = günah vb.
Türkler tarih boyunca faydalı gördükleri herşeyi ve aynı şekilde dinleri de aldılar. Jean-Paul Roux: “Türkler, İslamiyet’te yollarını bulmadan önce birbiri ardınca dünyanın bütün büyük evrensel dinleri kabul etmiş ve çoğu zaman bu dinleri başarılı biçimde temsil etmişlerdir”.
Hazar denizi civarına geldiklerinde hemen tüm büyük dinleri kapsayan bir dinler potporisi ile karşılaştılar ve bir seçim yapmaları gerekti. Çünkü at üzerinde bir bozkır kültüründen ve 10 maddeye sığdırılabilecek bir dinden geliyorlardı. Ve şimdi çok daha ileri uygarlıklarla yüzleşmişlerdi. Seçenekler içinden kendi tek tanrılı dinlerine ve imparatorluk kurma eğilimlerine uygun olan İslam’ı seçtiler. Ki o devirde en parlak döneminde olan İslam, onlar için en yüksek ahlaki değerleri de temsil etmekteydi.
Dönemin iki büyük gücü, Sasani ve Bizans İmparatorluklarıydı. Bizans’a da üst üste darbeler indiren İslam Orduları, Sasani İmparatorluğu’nu 7 yılda yıkmıştı. Sasani hükümdarı Türklere sığındı. Onun peşinden Ceyhun Irmağı kıyısına gelen İslam Ordusu, Halife Ömer’e Ceyhun’u geçip geçmemek için haber gönderdi. Karşı kıyı artık Türklerin bölgesiydi. Cevap, “sakın geçmeyin” oldu.
Sonraki dönemde Araplar, Göktürk İmparatorluğunun dağılmasıyla ortaya çıkan küçük beyliklerden Türkgeş Beyliği ile bir dizi savaş yaptılar. Onu da bazen biri, bazen diğeri kazandı. Ancak asıl Türk güçleri olan Selçuklular, büyük Oğuz boyları ve benzerleriyle hiç karşı karşıya gelmediler. Tersine, Türkler 751 Talas Savaşında Çinlilere karşı Arapların yanında yer alarak, İslam’ı çok daha geri bölgelere sıkışmaktan kurtardı.
Tüm bu dönem, Türkerin İslam kültürünü tanıma ve ısınma dönemi oldu. Ancak islamlaşma çok azdı çünkü Emeviler, Arap olmayan müslümanları ikinci sınıf insan olarak görüyor, onlardan vergi alıyorlardı. Abbasilerin İslam dışı bu uygulamayı kaldırmasıyla Türklerin islamlaşması hızlandı. Diyar diyar gezip İslam’ı anlatan Sufi dervişler bölgenin ve Anadolu’nun İslamlaşmasında büyük rol oynadılar.
Arapların İslam üzerine etkisi ilk 200 yılda. Türkler İslam'ı kabul ettiklerinde, daha önce kabul ettikleri tüm büyük dinlerde olduğu gibi, İslam'ı da hakkıyla uyguladılar; yayılma döneminde İslam'ın kılıcı, çekilme döneminde kalkanı oldular.
Ahmet Şimşirgil:
Eski Türkler’in bir adı olmayan dinleri tek Tanrı inancı üzerine. Destanlardaki “göktekileri, yerdekileri ve arasındakileri yaratan” ifadesi gereği Göktanrı, göğün kendisi değil. Göklerin kutsal olmasına istinaden, Tanrı’nın gökte olduğu inancı olabilir. İslam ile aradaki tek fark bu çünkü İslam’da Tanrı’ya mekan izafe edilmez. Diğer konular aynı: Uçmag = cennet. Tamu = cehennem. Yazug = günah vb.
Türkler tarih boyunca faydalı gördükleri herşeyi ve aynı şekilde dinleri de aldılar. Jean-Paul Roux: “Türkler, İslamiyet’te yollarını bulmadan önce birbiri ardınca dünyanın bütün büyük evrensel dinleri kabul etmiş ve çoğu zaman bu dinleri başarılı biçimde temsil etmişlerdir”.
Hazar denizi civarına geldiklerinde hemen tüm büyük dinleri kapsayan bir dinler potporisi ile karşılaştılar ve bir seçim yapmaları gerekti. Çünkü at üzerinde bir bozkır kültüründen ve 10 maddeye sığdırılabilecek bir dinden geliyorlardı. Ve şimdi çok daha ileri uygarlıklarla yüzleşmişlerdi. Seçenekler içinden kendi tek tanrılı dinlerine ve imparatorluk kurma eğilimlerine uygun olan İslam’ı seçtiler. Ki o devirde en parlak döneminde olan İslam, onlar için en yüksek ahlaki değerleri de temsil etmekteydi.
Dönemin iki büyük gücü, Sasani ve Bizans İmparatorluklarıydı. Bizans’a da üst üste darbeler indiren İslam Orduları, Sasani İmparatorluğu’nu 7 yılda yıkmıştı. Sasani hükümdarı Türklere sığındı. Onun peşinden Ceyhun Irmağı kıyısına gelen İslam Ordusu, Halife Ömer’e Ceyhun’u geçip geçmemek için haber gönderdi. Karşı kıyı artık Türklerin bölgesiydi. Cevap, “sakın geçmeyin” oldu.
Sonraki dönemde Araplar, Göktürk İmparatorluğunun dağılmasıyla ortaya çıkan küçük beyliklerden Türkgeş Beyliği ile bir dizi savaş yaptılar. Onu da bazen biri, bazen diğeri kazandı. Ancak asıl Türk güçleri olan Selçuklular, büyük Oğuz boyları ve benzerleriyle hiç karşı karşıya gelmediler. Tersine, Türkler 751 Talas Savaşında Çinlilere karşı Arapların yanında yer alarak, İslam’ı çok daha geri bölgelere sıkışmaktan kurtardı.
Tüm bu dönem, Türkerin İslam kültürünü tanıma ve ısınma dönemi oldu. Ancak islamlaşma çok azdı çünkü Emeviler, Arap olmayan müslümanları ikinci sınıf insan olarak görüyor, onlardan vergi alıyorlardı. Abbasilerin İslam dışı bu uygulamayı kaldırmasıyla Türklerin islamlaşması hızlandı. Diyar diyar gezip İslam’ı anlatan Sufi dervişler bölgenin ve Anadolu’nun İslamlaşmasında büyük rol oynadılar.
Arapların İslam üzerine etkisi ilk 200 yılda. Türkler İslam'ı kabul ettiklerinde, daha önce kabul ettikleri tüm büyük dinlerde olduğu gibi, İslam'ı da hakkıyla uyguladılar; yayılma döneminde İslam'ın kılıcı, çekilme döneminde kalkanı oldular.