Toslunba
5. October 2008, 05:17 AM
BİTKİLERDEKİ SAVUNMA STRATEJİLERİ
Bitkiler de kendilerini düşmanlarından bir şekilde korumak zorundadırlar. Bu koruma, her bitki türüne göre çeşitlilik gösterir. Örneğin bazı bitkiler, parazitlere ve böceklere karşı çeşitli salgılar üreterek düşmanlarıyla mücadele ederler ve kendilerini ancak bu şekilde korurlar. Bir numaralı savunma silahları olan zehirli kimyasal salgılarını gereği gibi kullanabilmek için bitkiler çok çeşitli stratejiler kullanırlar. Savunma stratejileri sayesinde, bitkiler, böceklerin zarar vermesinden korunmuş olmaktadırlar. Söz konusu savunma stratejileri insanı hayrete düşürecek derecede kompleks sistemler içermektedir.
Silahlanma yarışı, karşı tarafı en kısa zamanda ve en etkili şeklide saf dışı bırakmaya yönelik, ileri teknolojiyle biçimlendirilen bir yarıştır. Silahlanma yarışı, sadece insanoğluna has bir olgu değildir.
Canlıların biyolojik özelliklerini inceleyen, dünyaca ünlü Society For Experimental Biology kuruluşunun düzenlediği konferansın 9 Nisan 2002 günlü oturumunda, bitkilerin böceklere karşı kullandıkları üstün kimyasal silahlar ele alındı. Konferansta ele alınan çalışmalardan birisi de, Dr. Alan Bown ve arkadaşlarına aitti.
Bown ve arkadaşları, yaprakların üzerinde gezinmeye başlayan bir böceğin ayak seslerini algılayan bitkilerin, üç alarm aşamalı bir kimyasal zehir kalkanı oluşturduklarını; böylelikle böceğe karşı etkili bir savunma yaptıklarını ortaya koydular.
Bilim adamları, böcekle karşılaşan bitkinin biyokimyasında meydana gelen değişikliklerin her anını saptadılar. Buna göre, bir larva, bitkinin yaprağında yürümeye başladıktan en geç on saniye sonra bitki süper oksit denilen bir maddeyi salgılıyor. Ancak savunma sistemi bununla sınırlı değildir. Alarma geçen bitki, tehlikenin devamı halinde, yirminci saniyede bu sefer başka bir kimyasal madde olan klorofil floresan üretimine başlıyor. Her iki kimyasal da, böceğin birbiri ardınca sıralanan adımları gözlemlenerek, kontrollü bir şekilde serbest bırakılıyor. Üçüncü ve son aşamada ise, bitkinin gammaaminobutrik asit (GABA) seviyesi yükseltilerek tam koruma sağlanmış oluyor. [1]
Bu savunma stratejisinin en ilginç yönü ise, bitkinin, böcek tarafından herhangi bir şekilde yaralanmaya uğramadan önce devreye sokulmasıdır.
Üstün savunma stratejisinin elemanları:
1. Erken Haber Alma – Uyarı Sistemi:
Böcek, yaprakları yemeye başlamadan, böceğin son derece hafif adımları, bitki tarafından olağanüstü hassaslıkla tespit ediliyor. Bu sistem, düşman uçakları henüz görülür hale gelmeden, yerlerini radyo dalgaları göndererek belirleyen radar sistemlerine benzemektedir.
2. Aşamalı Alarm Sistemi:
Bitki, böceğin kendi üzerindeki hareketlerini gözlemleyerek, kimyasal savunma silahlarını harekete hazır hale getirmek üzere aşamalı olarak alarm sistemini devreye sokuyor. Hava savunma teknolojisinde, hava sahasına yabancı bir uçak girdiğinde alarm durumuna geçilir ve duruma göre alarmın boyutu değiştirilebilir (Sarı alarm, Kırmızı alarm).
Bitkiler de kendilerini düşmanlarından bir şekilde korumak zorundadırlar. Bu koruma, her bitki türüne göre çeşitlilik gösterir. Örneğin bazı bitkiler, parazitlere ve böceklere karşı çeşitli salgılar üreterek düşmanlarıyla mücadele ederler ve kendilerini ancak bu şekilde korurlar. Bir numaralı savunma silahları olan zehirli kimyasal salgılarını gereği gibi kullanabilmek için bitkiler çok çeşitli stratejiler kullanırlar. Savunma stratejileri sayesinde, bitkiler, böceklerin zarar vermesinden korunmuş olmaktadırlar. Söz konusu savunma stratejileri insanı hayrete düşürecek derecede kompleks sistemler içermektedir.
Silahlanma yarışı, karşı tarafı en kısa zamanda ve en etkili şeklide saf dışı bırakmaya yönelik, ileri teknolojiyle biçimlendirilen bir yarıştır. Silahlanma yarışı, sadece insanoğluna has bir olgu değildir.
Canlıların biyolojik özelliklerini inceleyen, dünyaca ünlü Society For Experimental Biology kuruluşunun düzenlediği konferansın 9 Nisan 2002 günlü oturumunda, bitkilerin böceklere karşı kullandıkları üstün kimyasal silahlar ele alındı. Konferansta ele alınan çalışmalardan birisi de, Dr. Alan Bown ve arkadaşlarına aitti.
Bown ve arkadaşları, yaprakların üzerinde gezinmeye başlayan bir böceğin ayak seslerini algılayan bitkilerin, üç alarm aşamalı bir kimyasal zehir kalkanı oluşturduklarını; böylelikle böceğe karşı etkili bir savunma yaptıklarını ortaya koydular.
Bilim adamları, böcekle karşılaşan bitkinin biyokimyasında meydana gelen değişikliklerin her anını saptadılar. Buna göre, bir larva, bitkinin yaprağında yürümeye başladıktan en geç on saniye sonra bitki süper oksit denilen bir maddeyi salgılıyor. Ancak savunma sistemi bununla sınırlı değildir. Alarma geçen bitki, tehlikenin devamı halinde, yirminci saniyede bu sefer başka bir kimyasal madde olan klorofil floresan üretimine başlıyor. Her iki kimyasal da, böceğin birbiri ardınca sıralanan adımları gözlemlenerek, kontrollü bir şekilde serbest bırakılıyor. Üçüncü ve son aşamada ise, bitkinin gammaaminobutrik asit (GABA) seviyesi yükseltilerek tam koruma sağlanmış oluyor. [1]
Bu savunma stratejisinin en ilginç yönü ise, bitkinin, böcek tarafından herhangi bir şekilde yaralanmaya uğramadan önce devreye sokulmasıdır.
Üstün savunma stratejisinin elemanları:
1. Erken Haber Alma – Uyarı Sistemi:
Böcek, yaprakları yemeye başlamadan, böceğin son derece hafif adımları, bitki tarafından olağanüstü hassaslıkla tespit ediliyor. Bu sistem, düşman uçakları henüz görülür hale gelmeden, yerlerini radyo dalgaları göndererek belirleyen radar sistemlerine benzemektedir.
2. Aşamalı Alarm Sistemi:
Bitki, böceğin kendi üzerindeki hareketlerini gözlemleyerek, kimyasal savunma silahlarını harekete hazır hale getirmek üzere aşamalı olarak alarm sistemini devreye sokuyor. Hava savunma teknolojisinde, hava sahasına yabancı bir uçak girdiğinde alarm durumuna geçilir ve duruma göre alarmın boyutu değiştirilebilir (Sarı alarm, Kırmızı alarm).